Tussen heuvels en rivier: Na de zomer, brons en goud

Het valt niet meer te ontkennen: de zomer is nazomer geworden. De natuur staat nooit stil, alles wat leeft is immers in beweging. Hoe meer je je verdiept in wat er buiten gebeurt, hoe minder je het gevoel krijgt dat we iets kwijtraken als de zomer afloopt en bovendien kan het tot ver in oktober zomers zijn. De natuur laat ons een altijd-doorlopende film zien, die altijd nieuw blijft.

Omdat we het liefst zoveel mogelijk willen schrijven over wat dichtbij is, gaat het hier vaak over de tuin, of het balkon. En hoe dichter bij, hoe meer wij zelf kunnen doen voor de natuur en dat is dankbaar werk.
Afgelopen week zag ik op sommige plekken al het begin van een mooi herfsttapijt ontstaan. Niet voor niets is de herfst het favoriete seizoen van veel mensen. Dat moet wel door de kleuren komen. Als in de nazomer de eerste bladeren geel beginnen te worden, maakt dat nog niemand blij, maar dat verandert snel als het landschap de kleuren van een klassiek schilderij gaat aannemen. Het brons en het goud hangen in de bomen en bedekken de grond en iedereen wordt door de schoonheid ervan geraakt.
Om optimaal te genieten van wat de herfst ons geeft, is het goed, te weten dat we vooral een aantal werkjes niet hoeven doen. In bijvoorbeeld onze tuin betekent dat: minder werk en meer natuur (en dat kan heel veel kosten schelen; de natuur vraagt er niet om, dat tuinen ‘winterklaar’ worden gemaakt…).
Vandaag gaat het over blad. Blad kan in veel gevallen het beste blijven liggen. Waar gelopen of gereden wordt, moet het natuurlijk schoon zijn, dat spreekt vanzelf. Verder is een bladhark een fijn stuk tuingereedschap om mee te werken. Blad harken is een rustgevende bezigheid, waarbij je ook nog eens een praatje kunt maken met buren of passanten, en goed voor het lichaam.
Voor gazons en borders geldt, dat leerachtig blad, zoals van Amerikaanse eik, wel opgeruimd moet worden, omdat het de bodem verstikt. Ander blad kan beter geruime tijd blijven liggen. Waarom? Voordat het blad vergaat en voedsel voor planten wordt, biedt de bladlaag onderdak aan insecten en andere kleine diertjes, die allemaal nodig zijn, voor de bodem zelf en omdat ze een flink deel van het voer vormen voor vogels en onder andere egels. Het is niet alleen fijn, te weten dat we zo de dieren helpen de winter te overleven, maar ook een groot plezier om ze te zien scharrelen. Onder de bladerlaag intussen is het warm, wat de groei bevordert van de planten voor het nieuwe voorjaar, denk aan bolgewasjes. Tuinaarde waar plantaardig tuinafval (onder andere blad) op ligt, is van die mooie, rulle, geurige, gezonde aarde, waar planten en dieren zich beter in ontwikkelen dan grond die open heeft gelegen en daardoor dichtgeslagen is.
Voor degenen die blad in tuin en op gazon niet ‘netjes’ vinden, probeert u zich daar eens overheen te zetten, door te bedenken hoe goed het voor plant en dier is, het te laten liggen en hoe schadelijk het verwijderen.
Vindt u toch van tijd tot tijd dat er wat veel blad op het gazon ligt, gebruik dan weer de bladhark, want een bladblazer, ook een elektrische, is dodelijk voor alle insecten in zijn buurt en daarmee indirect voor vogels, egels en andere dieren, voor wie trouwens ook de herrie niet fijn is. Soms zijn dieren net mensen.

Eik in najaarsschemering, olieverf op linnen, © Marjolein Menke