Tussen heuvels en rivier: Dicht bij huis, klein geluk

Eind juli en al wekenlang is het koeler dan gewoonlijk in deze tijd van het jaar en regent het, regent het, regent het. Juli en augustus zijn regenmaanden, leerden wij vroeger op school, al stond ons dat niet aan, want zomer hoort mooi weer te geven, zonnig en warm en graag droog.

Het is nog maar kort geleden dat de gemeente Epe haar inwoners een aantal dringende adviezen gaf om de kans op brand zo klein mogelijk te maken. Toen hingen hitte en droogte om ons heen. In zuidelijker streken is dat nog steeds de realiteit, met alle vreselijke gevolgen van dien. In onze eigen omgeving heeft het groen vanuit de droogte inmiddels een tweede leven kunnen beginnen. En koud is het niet, buiten is het in het algemeen zelfs warmer dan binnen, verrassend zacht en aangenaam. En vaak kun je ’s avonds nog buiten zitten. Misschien ook doordat allerlei dingen minder vanzelfsprekend zijn geworden dan ze altijd waren kan het gebeuren dat je anders om je heen kijkt. Dat de wereld hier nu zo groen is kan zo opeens speciale betekenis krijgen.

Onlangs zaten wij ’s avonds buiten toen het donker werd. Er brandde geen lamp, waardoor onze ogen zich aan de schemering aanpasten. Tot het vrijwel geheel donker was kon je nog dingen onderscheiden, maar alleen heel dichtbij. Die korte tijd op zichzelf was al interessant, want terwijl het zichtbare zich langzaam teruggetrokken had kwam een tot dan verborgen wereld in beweging. We hoorden nieuwe geluiden, het zoemen van nachtvlinders, een enkele kleine vogel, de roep van een uil in de verte. En dan: gescharrel, duidelijk van een klein dier, maar toch spannend. Bij het gescharrel kwam gesnuif, nog spannender. En toen werd het een egel. Omdat wij ons stil hielden ging hij onverstoord zijn gang. Dat was niet alleen prachtig om te zien, met onze aan het donker gewend-geraakte ogen, het maakte ook blij. Die egel leefde hier dan toch maar! Er zijn hier rommelhoekjes-dus-schuilplaatsen en insecten en ander voer genoeg, slakken bijvoorbeeld, die er nu weer zijn door de regen. Het donker en de stilte samen hadden een kleine wereld geopend.

Over de toegankelijkheid van tuinen voor egels schreven we al eerder (in het kort: het is belangrijk dat egels zich door tuinen kunnen verplaatsen, schuttingen of hekken zouden dat niet moeten belemmeren. Een opening van 15x15 cm is al genoeg. Egels hebben onze medewerking nodig!).

Stilte en donker zijn andere belangrijke zaken waar we de komende tijd meer over willen vertellen.

Als u om welke reden dan ook niet op reis bent gegaan, kunt u, met niet meer dan een nieuwe blik, dicht bij huis vinden wat veel mensen ver weg zochten. Laat buitenverlichting uit en hoor en zie wat er gebeurt. Interessant is al, dat donkerte ons beter laat horen, alsof de aandacht niet meer door beeld afgeleid wordt. Donkerte ontsluit het domein van de nachtdieren, die evenmin van verstoring houden als het leven overdag. Nachtvlinders zijn trouwens een belangrijke groep bestuivers, zo broodnodig voor ons eigen voortbestaan.. Door lampen uit te laten voorkomen we om te beginnen, dat zij zich niet uitputten tot de dood erop volgt door steeds maar weer naar het onnatuurlijke licht toe te vliegen.

Het probleem met kunstmatig licht is intussen echter heel veel groter dan dat. Het ontregelt het leven van zowel dag- als nachtvliegende insecten en dat van grotere dieren. Wij mensen vallen onder die grotere dieren. Laat deze zomer ons een begin van de rust teruggeven waar wij van dreigen te vergeten dat hij er is als we dat willen, en nog wel zo dicht bij huis. Minder is hier meer. Meer rust, meer leven. Klein geluk, of groot geluk?

Verschenen in Rondom de Sprengen, Juni 2023, (C) foto: waarneming.nl / Martijn D. Guliker