Tussen heuvels en rivier: Bermen, een netwerk aan natuur

Moerasspirea en wederik in Wissel. (Foto NME)

Dit is het laatste deel van een driedelige serie over het landschap waarin wij wonen en de ontstaansgeschiedenis daarvan. Het ooit kleinschalige landschap in onze omgeving, een landschap ‘vol afwisseling op korte afstand’ , zoals Henk Menke) het formuleerde, dat landschap is door de tijden heen drastisch veranderd. Op een kaartje uit 1880 telde Henk Menke niet meer dan 125 huizen…

De groei van de bevolking en haar welvaart en hadden tot gevolg dat mensen steeds meer ruimte innamen en dat had door de tijd heen steeds groter gevolgen voor het landschap en daarmee ook voor de natuur. In het begin van de vorige eeuw was de wijze waarop mensen in deze omgeving leefden nog niet belastend voor de natuur, integendeel zelfs. Op het boerenland was het samenkomen van het menselijk handelen en de natuur juist zeer bevorderlijk voor de biodiversiteit. Die schijnt in de eerste jaren van de twintigste eeuw dan ook op een soort top geweest te zijn.

Het is logisch dat bevolkingsgroei en alle gevolgen van dien voor de natuur niet gunstig zijn. Doorsnijdingen van het landschap, schaalvergroting, bebouwing, vervuiling, wateronttrekking en dan ook nog het veranderende klimaat, natuur en landschap kwam het allemaal niet ten goede. En toen begon zich een klein wonder af te tekenen.
Sinds het tot de mensheid begint door te dringen dat het belangrijk is, de natuur te respecteren, al zou het maar zijn voor onze eigen gezondheid, zijn er veranderingen gaande om blij van te worden. Een van die veranderingen is, dat je op steeds meer plekken verrast wordt door bermen vol bloeiende wilde planten. Dat kan dus. Veel mensen praten erover, altijd enthousiast en onder de indruk en ik weet niet hoe het u gaat, maar het is alsof deze bloempracht mooier is dan we haar ooit zagen.

Aan die weelderige bermen is veel te zien. Overal waar de wilde flora weer kan groeien en bloeien staan allerlei soorten bijelkaar, als bonte boeketten, in alle mogelijke kleurcombinaties en eigenlijk altijd adembenemend. Wat er groeit, hangt zoals altijd van de omstandigheden af, ook op die smalle strookjes grond. Langs een beek, of sloot, meer of minder beschaduwd, droger of juist nat, laag gelegen of hoger, op een enk of in het veen, al die dingen trekken specifieke plantensoorten aan en die lokken op hun beurt vaak speciale insecten. Die insecten bestuiven en zijn voer voor vooral vogels.

De bermen zoals we ze dit jaar kunnen aanschouwen zijn dus niet alleen heel prachtig, ze zijn van grote betekenis voor de biodiversiteit. Een beetje rekenen leverde een schatting van toch een paar duizend kilometer bermen op in onze eigen gemeente. De waarde voor de biodiversiteit kan dus inderdaad enorm zijn, als we goed met deze smalle reepjes grond omgaan. Al die opgetelde reepjes van een of anderhalve meter vormen samen een flinke oppervlakte, maar dat is niet alles. Deze strookjes grond zijn in principe laatste restjes van het oorspronkelijke landschap op die plek. Het mooie daarvan is, dat als er goed mee omgegaan wordt, de oorspronkelijke flora (met bijbehorende diertjes), de kans krijgt, zich te herstellen. Omdat veel insecten in hun voortbestaan afhankelijk zijn van bepaalde planten, bieden de bermen dus een geweldige gelegenheid, ook voor die insecten het leven te verbeteren. Bermen zijn publiek bezit, ze zijn er dus voor ons allemaal, in het algemeen belang.

Het zou fijn zijn als iedereen die daartoe in de gelegenheid is, de bermen in zijn of haar omgeving koestert, net zoals de gemeente dat meer en meer doet. Laat de wilde planten staan en zie de schoonheid en de veerkracht van de natuur.

Graag nodigen wij lezers die iets interessants te vertellen hebben dat de natuur in onze eigen omgeving vooruithelpt, of vragen daarover, Vereniging Natuur en Milieu Epe te schrijven: op mailadres info@natuurenmilieuepe.nl. Zie ook www.natuurenmilieuepe.nl