Epe vanaf de Nacht van de Nacht ‘een beetje donkerder’: feestverlichting gaat eerder uit

De Stentor, Lex van Kooten 26-10-23, 11:00

De feestverlichting in Epe, Oene en Vaassen gaat eerder uit. Nu blijven de lampjes nog de hele nacht branden. Vanaf zaterdag, tijdens de Nacht van de Nacht, gaat de knop eerder om. Het nieuwe normaal is meer duisternis. Dat vindt Pieter Swinkels van Vereniging Natuur en Milieu Epe ‘helemaal goed’ van de gemeente. Als het aan hem ligt doet iedereen mee.

Pieter Swinkels van Natuur en Milieu Epe was zelf een lichtvervuiler. © Hans van de Vlekkert

De Nacht van de Nacht is een nationale campagne van natuur- en milieufederaties die aandacht vraagt voor lichtvervuiling en wat dat doet met de natuur, mensen en dieren. Honderden bedrijven en gemeenten doen al mee en doven lichten van gebouwen en reclameverlichting. Of doen de feestverlichting dus eerder uit. Pieter Swinkels verhuisde zes jaar geleden naar Wissel, richtte de tuin nieuw in en plaatste overal verlichting. Van die mooie ‘stralers’ op de bomen, omdat dat 's avonds er prachtig uit zou zien.

Hij kwam heel snel terug van dat ‘leuke idee’.

Je zou kunnen zeggen dat het licht bij hem ging branden over het belang van duisternis. Hij kan er achteraf zelf om lachen. ,,Jammer van die investering.” En: ,,Ik wist niets van lichtvervuiling. Nu dus wel.” Zo is dat bij veel mensen, denkt hij. ,,Mensen staan er niet bij stil. Het gaat om bewustwording.”

Bewustwording, daar gaat het om

Swinkels wist natuurlijk wel dat je energie bespaart als je het licht uitdoet. Nu weet hij ook dat vogels, vleermuizen, nachtvlinders en uilen ontregeld raken, egels uit hun winterslaap komen en insecten ‘net zolang op het licht blijven afvliegen tot ze niet meer kunnen en sterven’. 

Zelf woont hij tegen natuurgebied ’t Wisselse Veen aan. Barstensvol duisternis en dieren. De groene specht, ijsvogel en grauwe vliegenvanger voelen zich thuis in zijn tuin. ,,Dan zou ik met lichtvervuiling alles verjagen. Dat kan natuurlijk niet.” Al helemaal niet sinds hij twee jaar geleden het voorzitterschap van Vereniging Natuur en Milieu Epe overnam. Hij wil de trom roeren. ,,U gaat veel meer van ons horen.”

Hij lijkt een kruistocht van bewustwording over lichtvervuiling begonnen, ook bij organisaties waarvan je zou vermoeden dat die het belang ervan allang inzien.

Tandje minder kan best

Swinkels ontdekte dat bijvoorbeeld De Cannenburch iedere avond baadt in het licht. ,,Het kasteel is nota bene van natuurorganisatie Geldersch Landschap en Kastelen.” Ja, De Cannenburch heeft last van vandalisme. En ja, medewerkers willen ’s avonds niet in het donker naar huis omdat dat niet veilig voelt. Maar het kon inderdaad best een tandje minder. ,,Ze vonden het fijn dat ik erop wees. Ze zagen het echt als ‘helpen’.”

Dat Epe de feestverlichting eerder uitdoet beschouwt Swinkels misschien wel als zijn grootste succes: de gemeente die het goede voorbeeld geeft.

Toeristen komen voor die duisternis naar ons. Hier kunnen ze de sterren en Melkweg zien

Annemiek van Loon, wethouder Epe

Epe is trouwens zeker niet de eerste gemeente. Een jaar geleden ging bijvoorbeeld Hattem al overstag. Maar Epe heeft ‘duisternis’ al wel langer in het vizier. In de Omgevingsvisie die de gemeente drie jaar geleden opstelde, staat duisternis zelfs als een van de kernkwaliteiten. Swinkels: ,,Maar als je er niets mee doet is dat een papieren tijger.”

Zo is het dus niet, zegt wethouder Annemiek van Loon (D66). Zij voelt zich schatplichtig aan het feit dat Epe ‘een van de donkerste plekken in Nederland is’. Dat plekje zit volgens haar ergens in de bossen bij ’t Soerel tussen Epe en Nunspeet. ,,Toeristen komen voor die duisternis naar ons. Hier kunnen ze de sterren en Melkweg zien.”

Veiligheid

Over de feestverlichting: ,,Die was gekoppeld aan de straatverlichting en die blijft branden omdat dat moet vanwege sociale veiligheid en verkeersveiligheid. Dat zomaar loskoppelen ging niet. Daar kwam technisch best wat bij kijken.” 

Over lichtvervuiling zegt Van Loon: ,,In onze buitengebieden is het al donker. Er staat alleen verlichting op kruispunten en plekken waar dat om de veiligheid nodig is. Dat was altijd zo.”

Kulturhus Epe, oktober 2023 rond 23.30 uur. © Pieter Swinkels

Nu gaat ze kijken waar het licht nog meer (eerder) uit kan. Gemeentelijke gebouwen, zoals het Kulturhus, worden nu aangestraald. ,,Hoeveel gebouwen we hebben waar dat zo is, weet ik niet. Dat gaan we uitzoeken.” 

Dat beloofde ze ook in een gesprek dat ze pas geleden had met Swinkels, die als goede kruisridder de voortgang bewaakt. ,,Ik wil stappen maken.” Hij ziet in de wethouder een medestander. Dat zij zaterdag tijdens de Nacht van de Nacht een nachtelijk evenement bijwoont van Natuur- en Milieufederatie Gelderland op de Ginkelse Heide, doet hem goed. 

Volgend jaar wil Swinkels zelf groot uitpakken. Dan mikt hij op nachtwandelingen en – in samenwerking met de horeca – diners bij kaarslicht.