Tussen heuvels en rivier: Herfst en stilte
Jan van Vuuren, 1871- 1941, Herfstgezicht, olieverf op linnen, 40x50 cm
Na een paar dagen vol ruw weer met harde wind en veel hemelwater is het nu even stil. Even, want meer storm is voorspeld. Storm hoort bij herfst. Toch associeer ik herfst vaak meer met stilte dan met onstuimigheid. In de zomer leef je als je de kans krijgt vrijwel buiten, de zomer is een speels seizoen, zo zou het altijd moeten zijn. En toch zal het ook het vervolg je weer inpalmen. Is de herfst niet eigenlijk toch het mooiste jaargetijde?
Het verschil in de seizoenen doet mij altijd denken aan een vriend van vroeger, die op Curaçao geboren was. Op zijn twaalfde verhuisden zijn ouders terug naar Nederland en daar maakte hij voor het eerst de wisseling van de seizoenen mee. Jaar in, jaar uit vond hij die verandering een regelrecht wonder en dat is altijd zo gebleven. Tientallen jaren later realiseerde ik mij dat zijn verhaal indertijd meer indruk op mij gemaakt had dan de metamorfose van onze omgeving zelf. Het lijkt of de schoonheid daarvan ieder jaar meer tot zijn recht komt, meer tot mij doordringt, wat nu eens een prettig gevolg is van het feit dat de tijd niet stilstaat.
Als de herfst geleidelijk komt, kan de wereld om ons heen wel een paar maanden lang goudkleurig zijn. Dit beeld en stilte staan niet los van elkaar. Naarmate de dagen korter en donkerder zijn geworden en kouder en we steeds meer de neiging hebben, binnen te blijven, trekt om ons heen de wereld zich in winterslaap terug. Stilte, weinig beweging, weinig licht, ja. Maar hoe ingetogen-prachtig is het, waar de herfst haar eigen gang mocht gaan en het resultaat met rust is gelaten.
Vier weken geleden fietste ik op de Tongerenseweg in Epe langs de begraafplaats. Er was niets dan de stille ochtend. Opeens dwarrelden er ongewone klanken. Doedelzak. Poppy-day. De doedelzak ter nagedachtenis aan de gesneuvelden van het Gemenebest uit de eerste Wereldoorlog en van gewapende conflicten daarna maakte de herfstige stilte groots.
Mensen harken blad. Meer dan in vorige jaren, zo komt het me voor. Het herfstkleed houdt de grond warm en ook ons, omdat het mooi is. Iemand die rustig, met een hark of een bezem, het blad ruimt waar het in de weg ligt, houdt die schoonheid heel en ook de stilte. Zijn of haar tuin zal gezonder zijn en er zullen meer soorten dieren leven, insecten, vogels, egels, met een beetje geluk. Tussen de planten blijft het blad liggen, voorjaarsbolletjes zullen wat eerder opkomen, de grond blijft los van structuur en zal beter vocht vasthouden, geurig zijn, mooi van kleur en goed voor de planten.
De oude dame in Emst, aan wie ik al twee weken moet denken, harkte het pad naar haar huis, terwijl groepjes jonge jongens op dikbandige fietsen voorbij zoefden. Zij zagen elkaar niet. De dame werkte rustig door. Om haar heen was stilte. Zij ging op in haar omgeving. Zouden haar buren beseffen dat zij geluk hebben met de rust die zij aan haar danken? Zouden zij op een idee gebracht worden? En stel, dat zo de ene buur na de andere ook de hark terugvindt? En dat in het voorjaar hun tuinen er beter bij blijken te liggen dan in eerdere jaren en er meer vogels komen en af en toe een egel van de ene tuin naar de andere scharrelt omdat er doorgangetjes voor hem zijn? En wat een plezier dat allemaal geeft en hoe simpel je met elkaar je eigen omgeving rijker kunt maken en zo jezelf?
Graag nodigen wij lezers die iets interessants te vertellen hebben dat de natuur in onze eigen omgeving vooruithelpt, of vragen daarover, Vereniging Natuur en Milieu Epe te schrijven: op mailadres info@natuurenmilieuepe.nl. Zie ook www.natuurenmilieuepe.nl.
