Tussen heuvels en rivier: Geef de natuur de ruimte

Stel, dat op u ergens zou lezen, dat de plant Ammophila arenaria plotseling aan het uitsterven blijkt te zijn. Waarschijnlijk zou het u niets zeggen en ook waarschijnlijk zou u denken: ach toch. En: er blijven genoeg planten over, wat zou het? En meer niet. Gelukkig is het voorbeeld maar verzonnen. Ammophila arenaria is helm, ook wel helmgras genoemd. Helm houdt het zand van de duinen bij elkaar. Zonder helm geen stevige, niet-verwaaiende duinen en zonder vaste duinen letterlijk geen Holland. Het voorbeeld dient om aan te geven hoe een enkele plant van groot belang kan zijn en dan gaat het nog niet eens over de rol van die ene plant in een ecosysteem (een samenleving van planten en dieren die elkaar beslist nodig hebben om te overleven).

Tussen heuvels en rivier, hier waar wij wonen, speelt helmgras natuurlijk geen rol. Wat overal speelt, is het belang van een grote biodiversiteit. Waarom? Omdat hoe meer soorten, planten en dieren, in een gebied leven, hoe beter dat gebied tegenslagen kan verwerken. En die tegenslagen zijn er. Droogte of juist zware regenval, langdurige hitte, de natuur heeft het zwaar. Ook onze geliefde Veluwe is in de problemen. Een van die problemen is, dat het bos zich niet goed kon ‘verjongen’.

Het lijkt vanzelfsprekend dat nieuwe bomen ontstaan. Uit beukenootjes en eikels groeien toch gewoon jonge beukjes en eikjes? In theorie zou dat kunnen, maar door de grote aantallen grazers, vooral herten en reeën, hebben jonge boompjes geen kans. Voor bosbeheerders was dat een groot probleem. Jonge boompjes beschermen tegen vraat, of tegen ‘veegschade’ is lastig en kostbaar en trouwens onbegonnen werk in een uitgebreid bos. Veegschade: herten schuren hun geweien langs stammen en takken als de loslatende bast van hun gewei jeuk veroorzaakt. Als een bos zich niet kan verjongen, betekent dat uiteindelijk dat het langzaam op zal houden te bestaan. Sinds kort heeft zich in de natuur een verandering voltrokken die bosverjongingsprobleem op de Veluwe begint op te lossen. De verandering is de komst van de wolf. Hoe zit dat?

Herten, reeën en ook zwijnen zijn gedwongen, rekening te houden met de wolf. Ze zijn schuwer geworden en vermijden vaste plekken om te grazen en te wroeten. En dat maakt het jonge boompjes mogelijk, groot te worden. Overigens geldt dit niet alleen voor bomen, ook voor andere planten worden de omstandigheden aanzienlijk beter. Toevallig werd deze week bekend hoe verrassend goed de natuur in de waterleidingduinen van Amsterdam zich blijkt te herstellen sinds ze bevrijd zijn van de veel te grote aantallen damherten die er leefden. Veel van deze dieren zijn afgeschoten en uit grote gebieden worden ze nu geweerd.
Terug naar de Veluwe. Het lijkt erop dat er minder herten, reeën en zwijnen zijn, doordat ze aan de wolf ten prooi zijn gevallen. Dat helpt de begroeiing in het bos natuurlijk ook. En hoe je het ook beziet, een bos dat zichzelf in conditie en in stand kan houden, dat is een prachtig ding en grote acties om wild af te schieten kunnen zo achterwege blijven.

Er zijn mensen blij met de wolf en er zijn tegenstanders. Dat de wolf schapen doodt, is afschuwelijk. Dat laat niemand koud. Maar misschien stemt de gedachte mensen milder dat onze geliefde Veluwe opknapt van zijn komst. Een ernstig aangetaste natuur is een langzamere en amper zichtbare bedreiging voor ons, mensen en voor onze huisdieren. Dat zou iedereen zich aan moeten trekken, want ook een dreiging die je niet opmerkt, is een dreiging. Het leven is beter zonder. Als we de natuur de ruimte geven die zij nodig heeft, geeft zij ons levensruime en gezondheid terug.

Graag nodigen we lezers die iets interessants te vertellen hebben dat de natuur in onze eigen omgeving vooruithelpt, of vragen daarover, te schrijven naar info@natuurenmilieuepe.nl